Składka zdrowotna 2025 - zasady naliczania i wysokość

Składka zdrowotna w ramach Nowego Polskiego Ładu nadal budzi wiele wątpliwości wśród przedsiębiorców. Mimo że od wprowadzenia nowych zasad minęło już kilka lat, sposób ustalania tej składki pozostaje skomplikowany i zależny od wielu czynników. Wysokość składki zdrowotnej w 2025 roku uzależniona jest przede wszystkim od wybranej formy opodatkowania oraz formy prawnej prowadzonej działalności gospodarczej.

Nowe przepisy całkowicie zmieniły dotychczasowy system, w którym składka zdrowotna była stała i wynosiła określoną kwotę miesięcznie. Obecnie przedsiębiorcy musz liczyć się z tym, że wysokość składki będzie się zmieniać w zależności od osiąganych dochodów lub przychodów. Ta zmiana szczególnie dotknęła osoby prowadzące dobrze prosperujące firmy, które teraz płacą znacznie więcej niż wcześniej.

Przykład przedsiębiorcy prowadzącego działalność konsultingową: Pan Kowalski w 2024 roku osiągał miesięczny dochód 8 000 zł rozliczając się ryczałtem. Składka zdrowotna wynosiła stałe 769,43 zł. W 2025 roku zdecydował się na podatek liniowy - przy tym samym dochodzie płaci teraz 392 zł składki zdrowotnej (4,9% z 8 000 zł), oszczędzając 377,43 zł miesięcznie.

System naliczania składki zdrowotnej wprowadza również pojęcie roku składkowego, który dla niektórych form opodatkowania trwa od 1 lutego do 31 stycznia roku następnego. To kolejne utrudnienie, które muszą uwzględnić przedsiębiorcy przy planowaniu swoich finansów i rozliczeniach podatkowych.

Składka zdrowotna według formy opodatkowania

Opodatkowanie na zasadach ogólnych

Przedsiębiorcy wybierający opodatkowanie według skali podatkowej muszą każdego miesiąca wpłacać składkę zdrowotną obliczoną od dochodu osiągniętego w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który składka jest opłacana. Sposób ustalania tego dochodu jest szczególnie skomplikowany i różni się w zależności od tego, czy jest to pierwszy miesiąc podlegania ubezpieczeniu w roku składkowym, czy kolejne miesiące.

Proces obliczania składki zdrowotnej dla pierwszego miesiąca w roku składkowym:

1. Ustal przychody osiągnięte w poprzednim miesiącu
2. Odejmij poniesione koszty uzyskania przychodów
3. Pomniejsz wynik o składki społeczne zapłacone w tym miesiącu (jeśli nie zostały zaliczone do kosztów)
4. Oblicz składkę zdrowotną jako 9% ustalonej podstawy (nie mniej niż minimalna składka)

Dla kolejnych miesięcy roku składkowego procedura jest jeszcze bardziej złożona:

1. Oblicz sumę przychodów osiągniętych od początku roku składkowego
2. Odejmij sumę kosztów uzyskania przychodów poniesionych od początku roku
3. Pomniejsz wynik o sumę dochodów ustalonych za miesiące poprzedzające
4. Odejmij różnicę między sumą składek społecznych zapłaconych od początku roku a sumą składek odliczonych w poprzednich miesiącach
5. Oblicz składkę zdrowotną jako 9% ustalonej podstawy

Składka zdrowotna dla osób rozliczających się na zasadach ogólnych wynosi 9% obliczonej podstawy. Wprowadzono jednak ograniczenie dolne - składka nie może być niższa od 9% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego na pierwszy dzień danego roku składkowego. Od lutego podstawa ta jest obniżona do wysokości 75% minimalnego wynagrodzenia.

W 2025 roku oznacza to, że przy generowaniu deklaracji za styczeń najniższa składka zdrowotna będzie przyjęta od wynagrodzenia minimalnego obowiązującego w styczniu za 2024 rok, czyli 4 242,00 zł. Począwszy od lutego 2025 roku do stycznia 2026 roku, minimalną podstawą jest kwota 3 499,50 zł, co stanowi 75% z kwoty 4 666,00 zł.

Praktyczne wyliczenie składki zdrowotnej dla przedsiębiorcy, który w 2024 roku rozliczał się według ryczałtu, a w 2025 roku wybrał skalę podatkową, pokazuje złożoność systemu. Przy przychodach w styczniu wynoszących 5 000 zł i kosztach 4 000 zł, dochód wynosi 1 000 zł. Ponieważ jest to kwota niższa od minimalnego wynagrodzenia, podstawę składki zdrowotnej stanowi 4 242,00 zł, a składka wynosi 381,78 zł.

Opodatkowanie podatkiem liniowym

Zasady obliczania podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla osób korzystających z podatku liniowego są identyczne jak dla przedsiębiorców rozliczających się według zasad ogólnych. Główna różnica polega na wysokości stawki składki, która w tym przypadku wynosi 4,9% uzyskanego w poprzednim miesiącu dochodu.

Minimalna wysokość składki również nie może wynosić mniej niż 9% z 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku kalendarzowym. Oznacza to, że do momentu osiągnięcia przez przedsiębiorcę dochodu w wysokości około 6 427,67 zł konieczne jest opłacanie składki w kwocie 314,96 zł.

Różnica w stawce składki zdrowotnej między opodatkowaniem na zasadach ogólnych a podatkiem liniowym jest znacząca. Przy dochodzie miesięcznym wynoszącym 15 000 zł, przedsiębiorca rozliczający się według skali podatkowej zapłaci składkę zdrowotną 1 350 zł, podczas gdy przy podatku liniowym będzie to 735 zł. Ta różnica może być istotnym czynnikiem przy wyborze formy opodatkowania.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych

System składki zdrowotnej dla osób rozliczających się ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych jest całkowicie odmienny od pozostałych form opodatkowania. Podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi odpowiednia stawka procentowa przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego.

Stawka procentowa uzależniona jest od wysokości osiągniętego przychodu w ciągu roku kalendarzowego. Sama składka wynosi 9% tej podstawy. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie za czwarty kwartał 2024 roku wynosi 8 549,18 zł, co stanowi podstawę do wszystkich obliczeń na 2025 rok.

System przewiduje trzy progi przychodowe określające wysokość składki zdrowotnej:

• Do 60 000 zł rocznego przychodu - podstawa wynosi 60% przeciętnego wynagrodzenia
• Do 300 000 zł rocznego przychodu - podstawa wynosi 100% przeciętnego wynagrodzenia
• Powyżej 300 000 zł rocznego przychodu - podstawa wynosi 180% przeciętnego wynagrodzenia

Szczególnie istotną kwestią przy ryczałcie jest konieczność bieżącego monitorowania wysokości przychodów i reagowania na przekroczenie progów. Jeśli przychody w ciągu roku wzrosną do drugiego czy trzeciego pułapu, wówczas za miesiące poprzednie, gdzie opłacano składkę niższą, konieczne będzie zapłacenie wyrównania według stawki obowiązującej za ostatni miesiąc w roku.

Przykład przedsiębiorcy prowadzącego sklep internetowy: Pani Nowak rozpoczęła rok 2025 płacąc składkę zdrowotną 461,66 zł (do 60 000 zł przychodu). W sierpniu jej przychody przekroczyły 60 000 zł, więc od września płaci 769,43 zł. W listopadzie przekroczyła 300 000 zł przychodu - od grudnia płaci 1 384,97 zł. Na koniec roku musi dokonać wyrównania za wszystkie miesiące do najwyższej stawki, co oznacza dopłatę około 8 000 zł.

Karta podatkowa

Przedsiębiorcy rozliczający się na zasadach karty podatkowej mają najprostszy schemat wyliczenia składki zdrowotnej. Podstawę stanowi 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym. W 2025 roku minimalne wynagrodzenie wynosi 4 666,00 zł, więc podstawa składki zdrowotnej to 3 499,50 zł, a sama składka wynosi 314,96 zł miesięcznie.

Ta forma opodatkowania zapewnia pełną przewidywalność kosztów składki zdrowotnej przez cały rok. Przedsiębiorcy nie muszą martwić się o wahania wysokości składki w zależności od osiąganych dochodów czy przychodów.

Składka zdrowotna przy prowadzeniu kilku działalności

Różne formy opodatkowania

Sytuacja przedsiębiorców prowadzących więcej niż jedną działalność gospodarczą jest szczególnie skomplikowana. Sposób naliczania składki zdrowotnej zależy od tego, czy wszystkie działalności są opodatkowane w ten sam sposób, czy też przedsiębiorca korzysta z różnych form opodatkowania.

Gdy przedsiębiorca prowadzi więcej niż jedną pozarolniczą działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej, podatkiem liniowym albo podatkiem z kwalifikowanych praw własności intelektualnej, składkę zdrowotną opłaca od sumy dochodów ze wszystkich działalności.

W przypadku prowadzenia więcej niż jednej działalności opodatkowanej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, przy ustalaniu limitu przychodów warunkujących wysokość składki należy przyjąć sumę przychodów z tych działalności. To oznacza, że progi 60 000 zł i 300 000 zł dotyczą łącznych przychodów ze wszystkich działalności ryczałtowych.

Jeśli przedsiębiorca stosuje różne formy opodatkowania w różnych działalnościach, wówczas z każdej działalności powinien ustalić odrębnie podstawę wymiaru składki zdrowotnej w sposób określony dla danej formy opodatkowania. Praktycznie oznacza to konieczność prowadzenia osobnych kalkulacji i opłacania kilku składek zdrowotnych jednocześnie.

Składka zdrowotna wspólników spółek

Wspólnicy niektórych rodzajów spółek podlegają szczególnym zasadom naliczania składki zdrowotnej. Dotyczy to wspólników spółki komandytowej, właścicieli jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, akcjonariuszy prostej spółki akcyjnej oraz komplementariuszy spółek komandytowo-akcyjnych.

Te osoby opłacają składkę zdrowotną w wysokości 9% naliczoną od podstawy stanowiącej 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego. Bez względu na otrzymywane wynagrodzenie czy przychody składka zdrowotna wymagalna jest w stałej kwocie. W 2025 roku wynosi ona 769,43 zł miesięcznie.

Szczególną uwagę należy zwrócić na sytuację prowadzenia kilku spółek tego typu. Jeśli wspólnik prowadzi kilka jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i nie posiada dodatkowo jednoosobowej działalności gospodarczej, składkę wylicza się poprzez przemnożenie przeciętnego wynagrodzenia przez liczbę prowadzonych spółek.

Możliwości odliczenia składki zdrowotnej

Zmiany wprowadzone od lipca 2022 roku

Wejście w życie Nowego Polskiego Ładu zlikwidowało możliwość odliczenia części składki zdrowotnej od podatku, co znacznie obciążyło budżety wielu przedsiębiorców. W odpowiedzi na protesty wprowadzono od 1 lipca 2022 roku rozwiązania, które pozwalają obniżyć obciążenia podatkowe, choć nie dla wszystkich form opodatkowania.

Możliwoci odliczenia składki zdrowotnej według form opodatkowania:

• Podatek liniowy - odliczenie od dochodu maksymalnie 12 900 zł rocznie
• Ryczałt - pomniejszenie przychodu o 50% zapłaconych składek zdrowotnych
• Karta podatkowa - obniżenie podatku o 19% zapłaconej składki zdrowotnej
• Skala podatkowa - brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej

Brak możliwości odliczenia składki zdrowotnej dla osób rozliczających się według skali podatkowej jest szczególnie dotkliwy dla przedsiębiorców osiągających wysokie dochody. W połączeniu z brakiem górnego limitu składki zdrowotnej może to prowadzić do bardzo wysokich obciążeń, które znacznie przewyższają wcześniejsze koszty ubezpieczenia zdrowotnego.

Zawieszenie działalności a składka zdrowotna

Podczas kalkulacji składki zdrowotnej nie uwzględnia się osiągniętych przychodów i poniesionych kosztów z okresu zawieszenia działalności gospodarczej. Ta regulacja może być korzystnie wykorzystana przez przedsiębiorców planujących określone operacje gospodarcze.

Szczególnie istotne jest to w kontekście sprzedaży środków trwałych czy innych znaczących transakcji, które mogłyby wpłynąć na wysokość składki zdrowotnej. Jeśli takie operacje zostaną przeprowadzone w okresie zawieszenia działalności, przychód powstały z tego tytułu nie zostanie przyjęty podczas wyliczeń składki zdrowotnej.

Zasada ta dotyczy zarówno osób korzystających z opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, jak i tych, które prowadzą ewidencję w formie Księgi Przychodów i Rozchodów. Może to być istotnym narzędziem optymalizacji obciążeń związanych ze składką zdrowotną.

Składka zdrowotna osób współpracujących

Osoby współpracujące przy prowadzeniu działalności gospodarczej podlegają odrębnym zasadom ustalania podstawy wymiaru składki zdrowotnej. W 2025 roku bazę do naliczania składki zdrowotnej stanowi dla nich 75% kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego.

Podstawa naliczenia składki zdrowotnej dla osób współpracujących wynosi 6 411,89 zł, co stanowi 75% z kwoty 8 549,18 zł. Przy stawce składki wynoszącej 9%, miesięczna składka zdrowotna dla osób współpracujących wynosi 577,07 zł.

Ta forma składki zdrowotnej jest stała przez cały rok kalendarzowy i nie zależy od rzeczywiście osiąganych przez osobę współpracującą dochodów czy przychodów. Zapewnia to przewidywalność kosztów, ale może być niekorzystna w sytuacjach, gdy osoba współpracująca faktycznie nie osiąga dochodów lub osiąga je w niewielkiej wysokości.

Terminy płatności i obowiązki sprawozdawcze

Terminy rozliczeń

Termin rozliczenia składek zdrowotnej upływa 20. dnia każdego miesiąca dla płatników będących osobami fizycznymi, niezależnie od tego, czy zatrudniają pracowników, czy nie. To ujednolicenie terminów miało uprościć system, ale w praktyce oznacza konieczność bardzo precyzyjnego planowania przepływów finansowych.

Osoby prawne, takie jak spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, fundacje czy stowarzyszenia, w dalszym ciągu powinny przekazywać deklaracje za ubezpieczonych do 15. dnia miesiąca. Różnica w terminach może prowadzić do pomyłek, szczególnie w przypadku przedsiębiorców prowadzących różne formy działalności.

Automatyzacja obliczeń

Wyliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne należy do najbardziej skomplikowanych obliczeń w ramach rozliczeń z ZUS. Złożoność wzorów, konieczność uwzględniania różnych okresów rozliczeniowych i form opodatkowania sprawia, że manualne obliczenia są bardzo podatne na błędy.

Systemy księgowe automatyzują proces obliczania składki zdrowotnej, uwzględniając wszystkie niezbędne parametry, takie jak przychody, koszty, zapłacone składki społeczne oraz informację o formie prowadzonej działalności i rodzaju opodatkowania. Automatyczne wyliczenie odbywa się bezpośrednio podczas dodawania deklaracji DRA.

Możliwość weryfikacji automatycznych wyliczeń pozostaje dostępna dla użytkowników, którzy chcą sprawdzić poprawność obliczeń. Po zapisaniu zmian w deklaracji DRA zostaje wykazana poprawna wysokość dochodu za poprzedni miesiąc, podstawa naliczenia składki oraz sama składka.

Porównanie wysokości składek według form opodatkowania

Praktyczne aspekty planowania składki zdrowotnej

Wybór optymalnej formy opodatkowania

Wysokość składki zdrowotnej stała się jednym z kluczowych czynników przy wyborze formy opodatkowania działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy muszą analizować nie tylko stawki podatku dochodowego, ale również całkowite obciążenie składką zdrowotną w poszczególnych wariantach.

Dla przedsiębiorców osiągających niskie dochody korzystna może być skala podatkowa lub podatek liniowy ze względu na możliwość płacenia minimalnej składki zdrowotnej. Jednak wraz ze wzrostem dochodów, szczególnie powyżej 10 000 zł miesięcznie, podatek liniowy staje się zdecydowanie korzystniejszy ze względu na niższą stawkę składki zdrowotnej.

Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych może być atrakcyjny dla przedsiębiorców o stabilnych, umiarkowanych przychodach, szczególnie tych, którzy mogą skorzystać z opcji składki uproszczonej opartej na przychodach z poprzedniego roku. Jednak przy wysokich przychodach przekraczających 300 000 zł rocznie, ryczałt staje się bardzo kosztowny.

Optymalizacja poprzez zawieszenie działalności

Strategiczne wykorzystanie możliwości zawieszenia działalności gospodarczej może przynieść znaczne oszczędności w składce zdrowotnej. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy przedsiębiorca planuje jednorazowe transakcje o wysokiej wartości, takie jak sprzedaż nieruchomości czy środków trwałych.

Przychody osiągnięte w okresie zawieszenia działalności nie są uwzględniane przy obliczaniu składki zdrowotnej, co może zapobiec przejściu do wyższego progu składki w przypadku ryczałtu lub znacznemu zwiększeniu składki przy opodatkowaniu dochodowym.

Należy jednak pamiętać, że zawieszenie działalności gospodarczej wiąże się z określonymi obowiązkami i ograniczeniami, które muszą być dokładnie przemyślane przed podjęciem takiej decyzji.

Najczęstsze pytania

Minimalna składka zdrowotna zależy od formy opodatkowania. Dla osób rozliczających się według skali podatkowej lub podatku liniowego za styczeń 2025 wynosi 381,78 zł, a od lutego 2025 do stycznia 2026 wynosi 314,96 zł. Dla ryczałtowców składka wynosi 461,66 zł przy przychodach do 60 000 zł, 769,43 zł przy przychodach do 300 000 zł, oraz 1 384,97 zł powyżej tej kwoty. Przy karcie podatkowej składka wynosi 314,96 zł.

Możliwość odliczenia składki zdrowotnej zależy od formy opodatkowania. Osoby rozliczające się podatkiem liniowym mogą odliczyć od dochodu maksymalnie 12 900 zł rocznie. Ryczałtowcy mogą pomniejszyć przychód o 50% zapłaconych składek zdrowotnych. Przy karcie podatkowej można obniżyć podatek o 19% zapłaconej składki. Osoby rozliczające się według skali podatkowej nie mają możliwości odliczenia składki zdrowotnej.

Przy prowadzeniu kilku działalności opodatkowanych w ten sam sposób składkę oblicza się od sumy dochodów lub przychodów. W przypadku różnych form opodatkowania należy ustalić odrębnie podstawę wymiaru dla każdej działalności według zasad właściwych dla danej formy. Wspólnicy niektórych spółek płacą dodatkowo stałą składkę w wysokości 769,43 zł miesięcznie, niezależnie od innych działalności.

Nie, przychody i koszty z okresu zawieszenia działalności gospodarczej nie są uwzględniane przy obliczaniu składki zdrowotnej. Dotyczy to zarówno osób rozliczających się ryczałtem, jak i prowadzących Księgę Przychodów i Rozchodów. Może to być wykorzystane do optymalizacji składki przy planowaniu znaczących transakcji jednorazowych.

Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mają termin do 20. dnia każdego miesiąca na złożenie deklaracji DRA i opłacenie składek. Osoby prawne mają termin do 15. dnia miesiąca. Od 2022 roku obowiązuje wymóg składania deklaracji DRA co miesiąc dla wszystkich płatników, bez wyjątków które obowiązywały wcześniej.