Jak złożyć wniosek o przeliczenie emerytury w 2025 roku

Przeliczenie emerytury to proces, który może znacząco wpłynąć na wysokość otrzymywanego świadczenia. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, każda osoba posiadająca uprawnienia emerytalne ma prawo do złożenia wniosku o ponowne obliczenie swojej emerytury. Co istotne, Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie może odrzucić takiego wniosku, a w przypadku gdy przeliczenie wykazałoby niższą kwotę świadczenia, emeryt nadal otrzymuje dotychczasową, wyższą kwotę.

Proces przeliczania emerytury opiera się na skomplikowanych mechanizmach uwzględniających składki emerytalne, waloryzację, kapitał początkowy oraz średnie dalsze trwanie życia. Zrozumienie tych zasad jest kluczowe dla każdego emeryta, który chce maksymalizować wysokość swojego świadczenia. Warto również pamiętać, że możliwości przeliczenia emerytury różnią się w zależności od tego, czy świadczenie zostało ustalone według starych czy nowych zasad.

Podstawy prawne obliczania emerytury

Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. W obliczeniach uwzględnia się również zwaloryzowany kapitał początkowy oraz kwoty środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w artykule 40a ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

Świadczenie emerytalne stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego. Wiek ubezpieczonego w dniu przejścia na emeryturę wyraża się w ukończonych latach i miesiącach, podczas gdy średnie dalsze trwanie życia ustala się wspólnie dla mężczyzn i kobiet i wyraża w miesiącach.

Istotnym elementem systemu jest możliwość zastosowania korzystniejszych tablic trwania życia. Jeżeli jest to korzystniejsze dla ubezpieczonego do ustalenia wysokości emerytury, stosuje się tablice trwania życia obowiązujące w dniu, w którym ubezpieczony osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Ta regulacja może znacząco wpłynąć na wysokość przeliczonej emerytury, szczególnie w przypadku osób, które przeszły na emeryturę wcześniej.

System obliczania emerytur uwzględnia również specjalne przypadki związane z kontynuowaniem pracy po przyznaniu świadczenia. Emerytury obliczone według zasad określonych w artykule 26 ustawy o emeryturach powiększa się o kwotę wynikającą z podzielenia składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego po dniu ustalenia prawa do emerytury i zwaloryzowanych przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku danego ubezpieczonego w dniu złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury.

Kto może złożyć wniosek o przeliczenie emerytury

Wniosek o przeliczenie emerytury mogą składać osoby uprawnione do świadczeń emerytalno-rentowych, które zostały objęte emeryturą na starych i na nowych zasadach, zmienionych w przepisach ustawy o emeryturach. Artykuł 108 ustawy o emeryturach dotyczy ponownego ustalenia wysokości emerytury kontynuującym podleganie ubezpieczeniom, co oznacza, że przepis ten odnosi się do emerytów, którzy po dniu przyznania im świadczenia nadal podlegają ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.

Szczególnie istotne są regulacje dotyczące terminów składania wniosków. Ponowne ustalenie wysokości emerytury następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Zgodnie z artykułem 113 ustawy o emeryturach, ponowne ustalenie wysokości emerytury poprzez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych następuje na wniosek zgłoszony nie wcześniej niż po zakończeniu kwartału kalendarzowego, jeżeli emeryt pozostaje w ubezpieczeniu, chyba że w kwartale kalendarzowym ubezpieczenie ustało.

Podstawę obliczenia emerytury w przypadku przeliczenia stanowi kwota składek zaewidencjonowanych od miesiąca, od którego została podjęta wypłata emerytury po raz pierwszy, do miesiąca poprzedzającego miesiąc zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury. To oznacza, że wszystkie składki odprowadzone w okresie pobierania emerytury mogą zostać uwzględnione w nowym obliczeniu świadczenia.

Świadczenie może być znacząco podwyższone, jeśli zostaną doliczone nieuwzględnione okresy składkowe i nieskładkowe. System przewiduje różne stawki procentowe dla różnych typów okresów, co może mieć istotny wpływ na ostateczną wysokość emerytury.

Zasady doliczania okresów składkowych i nieskładkowych

Zgodnie z artykułem 112 ustawy o emeryturach, jeżeli emeryt zgłosi wniosek o ponowne ustalenie wysokości świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas w wymiarze świadczenia okresów składkowych lub nieskładkowych, kwotę przysługującego świadczenia zwiększa się w określony sposób. System przewiduje różne mechanizmy doliczania w zależności od typu okresu i rodzaju świadczenia.

Do kwoty emerytury dolicza się odpowiednie procenty podstawy wymiaru ustalonej w wyniku waloryzacji. Za każdy rok okresów składkowych dolicza się 1,3 procent podstawy wymiaru, podczas gdy za każdy rok okresów nieskładkowych dolicza się 0,7 procent podstawy wymiaru. Te różnice odzwierciedlają odmienną wartość okresów, w których faktycznie odprowadzano składki, od tych, w których składki nie były płacone, ale okresy te są uznawane za składkowe.

W przypadku renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz renty rodzinnej stosuje się część wzrostu ustaloną przy zastosowaniu odpowiedniego wskaźnika procentowego. To rozwiązanie zapewnia proporcjonalne zwiększenie świadczeń, które z natury są niższe od pełnych emerytur lub rent z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2005 roku, ponowne ustalenie na wniosek emeryta wysokości świadczenia przez doliczenie nieuwzględnionych dotychczas okresów składkowych lub nieskładkowych polega na tym, że kwotę przysługującego mu świadczenia zwiększa się, doliczając do kwoty otrzymywanej dotychczas emerytury stosowny procent podstawy wymiaru ustalonej w wyniku waloryzacji, odpowiednio za każdy rok okresów składkowych lub nieskładkowych.

Szczególne przypadki przeliczania emerytury

Świadczeniobiorca może wystąpić z wnioskiem o przeliczenie emerytury w momencie odnalezienia dokumentów, których wcześniej nie dostarczył, a mogą one potwierdzić jego zatrudnienie. Emeryci nie muszą składać dokumentów za tak zwane okresy zerowe, które od 1 stycznia 2009 roku ustala się na poziomie minimalnego wynagrodzenia. Ta regulacja znacząco ułatwia proces przeliczania emerytury dla osób, które nie posiadają pełnej dokumentacji z wcześniejszych okresów zatrudnienia.

W przypadku pobierania wcześniejszej emerytury i osiągnięcia przez świadczeniobiorcę odpowiednio 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn, może on złożyć wniosek o przeliczenie kapitału początkowego świadczenia z uwagi na przejście na emeryturę powszechną. To przejście często wiąże się z korzystniejszymi warunkami obliczania emerytury i może skutkować znaczącym zwiększeniem świadczenia.

Okresy opieki nad dzieckiem będą wliczane do kapitału początkowego jako okresy składkowe na poziomie wskaźnika 1,3 procent podstawy wymiaru emerytury. To rozwiązanie jest szczególnie korzystne dla kobiet, które przerywały karierę zawodową w związku z opieką nad dziećmi i może znacząco wpłynąć na wysokość ich emerytury.

Świadczeniobiorcy, którzy studiowali przed 1 stycznia 1999 roku, będą mogli podwyższyć sobie kapitał początkowy emerytury, jeśli złożą wniosek o przeliczenie emerytury. Do stażu ubezpieczeniowego mogą zostać zaliczone studia na uczelni wyższej, jeśli nie przekraczają jednej trzeciej wszystkich okresów składkowych już wcześniej udowodnionych przed ZUS.

Pani Maria Nowak wykorzystała możliwość przejścia na wcześniejszą emeryturę w styczniu 2005 roku. Wówczas nie posiadała dokumentów potwierdzających jej zatrudnienie w latach 1989-1995, kiedy to jej wynagrodzenie było bardzo korzystne do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia. Firma, w której pracowała, została zlikwidowana. W 2018 roku pani Maria nawiązała kontakt z firmą archivizującą dokumenty kadrowe, co pozwoliło jej złożyć do ZUS wniosek o przeliczenie podstawy emerytury wraz z dokumentami potwierdzającymi zatrudnienie w brakującym okresie.

Procedura składania wniosku o przeliczenie emerytury

Zgodnie z informacjami zawartymi na stronie internetowej ZUS, we wniosku o przeliczenie emerytury świadczeniobiorcy powinni wskazać podstawowe dane osobowe, w tym numer PESEL oraz dowód tożsamości osoby składającej wniosek. Formularz wymaga również określenia konkretnego rodzaju przeliczenia, o które wnioskuje emeryt, ponieważ system przewiduje różne typy ponownych obliczeń emerytury.

Świadczeniobiorca może wnioskować o ponowne obliczenie świadczenia z uwzględnieniem składek zapisanych na swoim koncie po przyznaniu świadczenia. Ta opcja dotyczy osób, które po przejściu na emeryturę kontynuowały pracę i odprowadzały składki emerytalne. Możliwe jest również wnioskowanie o ponowne obliczenie świadczenia z zastosowaniem najkorzystniejszego średniego dalszego trwania życia, co może być szczególnie korzystne dla osób, które przeszły na emeryturę w okresie, gdy obowiązywały mniej korzystne tablice życia.

Szczególnym przypadkiem jest ponowne obliczenie emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, które dotyczy kobiet, które przed 1 października 2017 roku miały ustalone prawo do okresowej emerytury kapitałowej do dnia poprzedzającego dzień osiągnięcia ustalonego indywidualnie dla nich podwyższonego wieku emerytalnego oraz ukończenia 65 lat.

Wniosek może również dotyczyć ponownego obliczenia świadczenia z uwzględnieniem przeliczonego kapitału początkowego i doliczenia okresów składkowych lub nieskładkowych. W takim przypadku emeryt może wnioskować o przyjęcie do ponownego obliczenia świadczenia zarobków z 10 kolejnych lat kalendarzowych wybranych z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym został złożony wniosek o świadczenie.

Możliwe jest również wnioskowanie o przyjęcie do ponownego obliczenia świadczenia zarobków z dowolnych 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu stażu pracy świadczeniobiorcy przypadających przed rokiem, w którym złożony został wniosek. Ta opcja może być szczególnie korzystna dla osób, które miały znaczące różnice w wynagrodzeniach w różnych okresach swojej kariery zawodowej.

Procedura składania wniosku - wymagane elementy

1. Przygotowanie kompletnych danych osobowych i numeru PESEL
2. Określenie konkretnego typu przeliczenia emerytury
3. Zebranie wszystkich dokumentów potwierdzających okresy zatrudnienia
4. Wypełnienie odpowiedniego formularza wniosku
5. Złożenie wniosku w placówce ZUS lub drogą elektroniczną
6. Oczekiwanie na decyzję w terminie do 60 dni

Wniosek może również obejmować wskazanie do obliczenia świadczenia wynagrodzenia minimalnego za okresy, w których świadczeniobiorca pozostawał w stosunku pracy, ale nie udokumentował zarobków za te okresy. To rozwiązanie jest szczególnie pomocne dla osób, które pracowały w okresach, gdy dokumentacja płacowa była niepełna lub została utracona.

Możliwe jest również doliczenie dodatkowego składnika wynagrodzenia należnego za okres, z którego przyjęto zarobki do obliczenia wysokości świadczenia. Ta opcja może dotyczyć różnych dodatków, premii czy innych składników wynagrodzenia, które nie zostały uwzględnione w pierwotnym obliczeniu emerytury.

Aspekty międzynarodowe przeliczania emerytury

Wniosek o przeliczenie emerytury może również uwzględniać w podstawie wymiaru świadczenia zagraniczne okresy ubezpieczenia lub zamieszkania w państwach członkowskich Unii Europejskiej, EFTA lub w państwach, z którymi Polska zawarła umowy dwustronne o zabezpieczeniu społecznym. To rozwiązanie jest szczególnie istotne dla osób, które w trakcie swojej kariery zawodowej pracowały za granicą i chcą uwzględnić te okresy w obliczeniu polskiej emerytury.

Procedura uwzględniania zagranicznych okresów ubezpieczenia wymaga przedstawienia odpowiedniej dokumentacji z zagranicznych instytucji ubezpieczeniowych. Dokumenty te muszą potwierdzać okresy ubezpieczenia, wysokość składek oraz inne dane niezbędne do prawidłowego obliczenia emerytury. Proces ten może być czasochłonny, ale często prowadzi do znaczącego zwiększenia wysokości świadczenia.

W przypadku świadczenia ustalonego na starych zasadach, podwyższenie kapitału początkowego emerytury może nastąpić na skutek zgłoszenia wniosku o doliczenie nieuwzględnionych dotychczas okresów składkowych i nieskładkowych. Ten mechanizm jest szczególnie ważny dla osób, które rozpoczynały swoją karierę zawodową przed reformą systemu emerytalnego.

Przy przeliczeniu emerytury na nowych zasadach ważny dla świadczeniobiorcy jest moment złożenia wniosku. Wówczas świadczenie będzie podwyższone w oparciu o wyliczenie kwoty wynikającej ze zwaloryzowanych składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego od momentu ustalenia prawa do emerytury oraz w oparciu o średnie dalsze trwanie życia ustalone na podstawie tablicy życia na dzień złożenia wniosku o przeliczenie wysokości emerytury.

• Wniosek o przeliczenie emerytury można złożyć w każdej placówce ZUS
• Możliwe jest również złożenie wniosku drogą elektroniczną przez portal PUE ZUS
• ZUS nie może odmówić przyjęcia wniosku o przeliczenie emerytury
• Decyzja powinna zostać wydana w ciągu 60 dni od złożenia wniosku
• W przypadku niekorzystnego przeliczenia emeryt zachowuje dotychczasową wysokość świadczenia
• Wszystkie dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia powinny być dołączone do wniosku

Najczęstsze pytania

Jeśli kobieta po ukończeniu 60 roku życia złożyła wniosek o emeryturę, a wcześniej przystąpiła także do OFE oraz ma przyznane prawo do emerytury, po ukończeniu 65 roku życia otrzyma ponowne przeliczenie emerytury. To przeliczenie następuje automatycznie i może skutkować zwiększeniem wysokości świadczenia.

O ponowne przeliczenie emerytury może starać się emeryt, który po przyznaniu świadczenia pracował i odprowadzał składki emerytalne. W tym celu należy złożyć wniosek ERPO do ZUS. Wniosek może być złożony nie wcześniej niż po upływie roku kalendarzowego od przyznania emerytury lub po ustaniu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego 65 lat przez osobę, która pobierała okresową emeryturę kapitałową do dnia poprzedzającego osiągnięcie tego wieku, emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oblicza się ponownie. Do obliczenia emerytury przyjmuje się średnie dalsze trwanie życia ustalone dla wieku 65 lat, obowiązujące w dacie osiągnięcia tego wieku.

Świadczeniobiorcy mogą składać wnioski o przeliczenie emerytury w styczniu każdego roku. Wniosek o ponowne przeliczenie emerytury na nowych zasadach warto składać w dzień urodzin lub po tej dacie, z uwagi na korzystniejsze przeliczenia wskaźników związanych ze średnim dalszym trwaniem życia.

Nie, emeryt nie może stracić na przeliczeniu emerytury. Zgodnie z artykułem 109 ustawy o emeryturach, jeśli po złożeniu wniosku i ponownym przeliczeniu wartość emerytury będzie mniejsza, świadczenie nadal będzie wypłacane w dotychczasowej wysokości. To oznacza, że przeliczenie emerytury jest bezpieczne dla świadczeniobiorcy.

Do wniosku o przeliczenie emerytury należy dołączyć wszystkie dokumenty potwierdzające okresy zatrudnienia, które nie były wcześniej uwzględnione w obliczeniu świadczenia. Mogą to być świadectwa pracy, zaświadczenia z ZUS, dokumenty potwierdzające okresy opieki nad dzieckiem czy studia wyższe odbyte przed 1999 rokiem.